خاك سرمه خیز اصفهان،
ظرافت و اصالت در هنر چشم نواز میناکاری
به گزارش لذت سفر، اصفهان تهیه مواد اولیه، آموزش، تبلیغات و بازاریابی، بسته بندی و صادرات، ازجمله مشکلاتی است که هنرمندان صنایع دستی اصفهان با آن مواجهند و به گواه هنرمندان میناکاری، در این هنر هم شاهد چنین چالش هایی هستیم.
میناکاری هنرصنعتی ریشه دار و نام آشنا در بین صنایع دستی اصفهان است که هنرمندان بسیاری از دیر باز در این رشته، ساخته و پرداخته اند. مرتضی اسماعیلی هم یکی از هنرمندان پیشکسوت صنایع دستی است که بیشتر از ۶۰ سال است در حرفه میناکاری فعالیت می کند. او هم ضمن تأیید مشکلات مورد اشاره، از کمرنگ شدن فرهنگ استفاده از صنایع دستی در بین مردم گلایه دارد و یکی از راهکارهای گرایش و علاقه مندی مردم به صنایع دستی را معرفی آن برای شناخت کافیِ شهروندان از صنایع دستی می داند، وظیفه ای که بدون شک همت مسئوان را می طلب؛ هرچندکه دراین میان، مباحث اقتصادی هم از اهمیت بالایی برخوردار می باشند و مدتهاست به همین دلیل، صنایع دستی در سبد خرید مردم جایگاهی ندارد. استاد اسماعیلی همینطور اعتقاد دارد که عدم حضور توریستهای خارجی در ایران و ازجمله در اصفهان، سبب شده که هنرمندان رشته های مختلف صنایع دستی در معرفی هنرِ خود و صادرات و فروش آنها هم با مشکلات بسیاری مواجه شوند.
حجره میناکاری این هنرمند در ضلع شرقی میدان نقش جهان برای علاقه مندان این هنر، آشنای دوری است و ما در یکی از روزهای اردیبهشت ماه میهمان این استاد پیشکسوت شدیم.
آنچه می خوانید گفتگوی اختصاصی ایسنا با استاد مرتضی اسماعیلی، هنرمند پیشکسوت هنر میناکاری است.
استاد، شما چه تاریخی و کجا متولد شدید؟
در روز پنجم مهرماه ۱۳۳۵ در اصفهان به دنیا آمدم.
اولین بار که روی یک ظرف مینا کار کردید را به خاطر دارید؟
من ۲۰ سال شاگردی کردم. نخستین استاد من استاد «حسین صاحبان» هستند و من از ۴ سالگی نزد ایشان به یادگیری نقاشی روی آلبوم مشغول شدم. بعد از گذشت یک سال نزد استاد «بمان علی صغیر» رفتم که ایشان از اقوام جناب آقای صغیر اصفهانی بودند. سپس از نقاشی روی آلبوم به میناکاری روی آوردم و در کارگاه استاد «ناصر زندی» مدت ۲۰ سال مشغول به حرفه میناکاری شدم.
از سایر اساتیدتان در میناکاری بگویید.
اولین استاد من آقای «حسین صاحبان» و دیگر اساتید من مرحوم «کاظم فردوسی»، «حسن کاویان پور»، «خسرو پورشیروان» و «حسن اکبری» بودند.
در خانواده به غیراز شما فرد دیگری هم به رشته میناکاری گرایش پیدا کرده است؟
بله. برادرم مرحوم «حسین اسماعیلی» که جزو مشاهیر هنر میناکاری بودند و برادر دیگرم مرحوم «باقر اسماعیلی» هم در این حوزه فعالیت داشته اند؛ هم چنین دیگر برادرم آقای «حسن اسماعیلی» هم کم وبیش در این رشته مشغول فعالیت هستند.
وقتی روی ظروف میناکاری می کنید، هارمونی رنگ ها را بر چه اساسی انتخاب می کنید؟
هارمونی رنگ های مورداستفاده در کار ما شامل دودسته هستند: یک دسته رنگ هایی از پیش تعیین شده برای طرح های خاص مانند گل شاه عباسی و کاشی کاری های مساجد که از گذشته تابحال هستند و دسته دیگرِ رنگ ها هم بر مبنای سال ها تجربه فعالیت در میناکاری و هم چنین مطابق سلیقه و سفارش مشتری انتخاب می شوند.
آیا کار صادرات انجام می دهید؟
تولید، فروشندگی و صادرات، ۳ فرایند کاملا متفاوت بوده و من صرفا تولیدکننده هستم و صادراتِ تولیداتی که من انجام می دهم توسط افراد متبحر در این حرفه صورت می گیرد.
نگهداری تولیدات مینا در کدام شهرها بر مبنای شرایط جغرافیایی و آب و هوا مناسب است؟
ظروف میناکاری شده در هر شرایط آب و هوایی قابل نگه داری است و تنها دشمن ظروف مینا ضربه و اسید است.
از مشکلات موجود در صنایع دستی و بخصوص میناکاری بگویید.
ازجمله مشکلات مختلف در حرفه مینا میتوان به ۵ اصل مهم اشاره کرد:
۱. تهیه مواد اولیه؛ زیرساخت موردنیاز ما برای تولید مینا ورق مس است که به واسطه کمبود و گرانی به سادگی در اختیار ما قرار نمی گیرد؛ هم چنین برای میناکاری ظریف ترین رنگ لعابی، موردنیاز است. تمام رنگ های مورداستفاده در مینا، رنگ های آلمانی هستند و باآنکه در داخل ایران هم این رنگ ها تولید می شوند ولی در دسترس قرار نمی گیرد و به واسطه تحریم برای آماده سازی تجهیزات و امکانات در تولید رنگ، تولید آن مقرون به صرف نیست و نیازمند حمایت دولتی است.
۲. آموزش؛ اتحادیه صنایع دستی در کشور ما با مشکل بودجه دولتی مواجه می باشد و بودجه آنها از راه پذیرش عضو جدید در اتحادیه تأمین می شود. اغلب افراد بعد از گذراندن یک دوره آموزش ابتدایی پروانه کسب و پروانه تولیدی گرفته و آغاز به فعالیت می نمایند و متأسفانه نظارتی هم در این حوزه صورت نمی گیرد. لازم است که آموزش در این حوزه به صورت الزامی عرضه شود و افراد پیش از شروع فعالیت در این حوزه به حداکثر مهارت موردنیاز دست یابند.
۳. تبلیغات و بازاریابی؛ بازاریابی و حمایت در مورد تبلیغات در صنایع دستی به اندازه کافی صورت نمی گیرد. با توجه به این که تبلیغات در حیطه وظایف من بعنوان تولیدکننده نیست، لازم است که معاونت صنایع دستی و میراث فرهنگی این هنر را در چارچوب تبلیغات به شکل گسترده معرفی نماید.
۴. بسته بندی؛ متأسفانه بسته بندی مناسبی وجود ندارد که حاوی صنایع دستی برای عرضه به علاقه مندان باشد، و برای بسته بندی بعضی از محصولات میناکاری، آنها را داخل یک جعبه گذاشته و با شیشه روی آنرا می پوشانند درصورتی که با عنایت به جنس سخت شیشه، این نوع بسته بندی سبب صدمه رسانی به محصول می شود و باید برای بهبود عملکرد در این حوزه، پشتیبانی از سوی دولت صورت گیرد.
۵. صادرات؛ باید بگویم به واسطه تحریم، صادرات کالاهای ایرانی بسیار ضعیف است هم چنین ما با مشکل کارشناس گمرک برای کارشناسی صنایع دستی در مورد صادرات هم مواجه هستیم.
ظروف مینا را بر چه اساسی قیمت گذاری می کنید؟
ظروف مینا بر ۳ اساس متریال مرغوب، ظرافت در انتخاب طرح و نقش و رعایت کردن تمامی مسائل فنی قیمت گذاری می شوند و قیمت گذاری اجناس صرفا بر مبنای کیفیت اجناس تولیدی صورت می گیرد.
فرزندانتان این حرفه را ادامه می دهد؟
همه فرزندان من در میناکاری سررشته دارند، اما هم اکنون تنها یکی از دختران و یکی از پسرانم در این حرفه مشغول فعالیت هستند.
در زمینه مینا آموزشِ دانشگاهی و یا کارگاهی انجام داده اید؟
خیر. من تابحال در زمینه آموزش دانشگاهی هیچ گونه فعالیتی نداشته ام.
فرهنگ استفاده از صنایع دستی بخصوص میناکاری در میان مردم ایران تا چه اندازه رواج پیداکرده و راهکار شما برای توسعه بیشتر این فرهنگ در میان مردم چیست؟
متأسفانه استفاده از صنایع دستی ازجمله ظروف مینا در میان مردم تا حدودی ضعیف است و همان گونه که اشاره کردم عدم معرفی و شناخت کافی از این هنر، یکی از اشکالات موجود در این حرفه است. یکی از راهکارهای آن برای بهبود ترویج این فرهنگ، معرفی و شناخت کافی مردم از صنایع دستی است.
با توجه به این که اصفهان کانون اصلی صنایع دستی است فکر می کنید امکان ایجاد مراکز تخصصی در این حرفه برای سایر شهرها هم ممکن است؟
میناکاری صرفا به سبب همکاری افراد متخصص که در آن مشغول اند و هرکدام در قسمتی که در آن تبحر دارند، نیازمند تمام نهادهای متولی است که چنین امکانی را در دیگر شهرها هم فراهم سازند.
اگر در طول فرایند تولید ظروف مینا، مرحله ای به درستی انجام نشود، چه کار می کنید؟
اگر هرگونه مشکلی به وجود آید، فرایند تولید تا رفع ریشه ای مشکل، متوقف می شود.
نحوه چگونگی پختن ظروف در کوره چقدر اهمیت دارد؟
این مرحله در تولید اهمیت بسیار دارد. ظروف با عنایت به ضخامت متریال بین یک تا ۲ دقیقه داخل کوره در دمای حدود ۷۰۰ الی ۸۰۰ درجه حرارت می بیند که در این زمان درصورتیکه ظرفی حتی چند ثانیه کمتر یا بیشتر داخل کوره بماند، تمامی مراحل گرفتار مشکل می شود.
چقدر خودتان را موظف به نظارت از صفر تا ۱۰۰ فرایند تولید ظروف می دانید؟
گرفتن مدارک از ارگان های رسمی کشور، نشان استاندارد از اداره کل استاندارد اصفهان، پروانه کسب از اتحادیه صنایع دستی، نشان اعتماد از میراث فرهنگی، نشان اعتماد از اتحادیه صنایع دستی اصفهان، نشان پشتیبانی از مصرف کننده، مدیریت کنترل کیفیت، پروانه تولید از معاونت صنایع دستی میراث فرهنگی، پاسخی جامع به سؤال شما است که نشان دهنده نظارت بنده از صفر تا ۱۰۰ میناکاری روی ظروف است.
حضور و عدم حضور گردشگر در اصفهان چقدر در فروش صنایع دستی و میناکاری مؤثر بوده است؟
بی شک حضور گردشگر برای شناساندن و معرفی هنر اصیل ایرانی خصوصاً میناکاری و هم چنین رونق در فروش این اجناس، بسیار تأثیرگذار است. حالا که با کمبود گردشگر مواجه هستیم، در زمینه معرفی صنایع دستی و صادرات و رونق فروش، با یک سری مشکلات روبرو می شویم.
منبع: enjoytrip.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب