پشت پرده ای دیگر از تخریب حمام خسرو آغا
به گزارش لذت سفر، اصفهان وقتی حمام خسرو آغا را خراب کردند من بعنوان رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان اصفهان به استانداری و شهرداری نامه نوشتم، حتی به ریاست جمهوری وقت یعنی آقای هاشمی رفسنجانی هم نامه نوشتم که همه آن نامه ها اعتراض من به تخریب حمام خسروآغا بود.
این جمله هایی است که عبدالله کوپایی، رئیس سابق نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان در رابطه با تخریب حمام تاریخی خسرو آغا می گوید و البته در صحبت های خود در رابطه با این بنای صفوی، به ماجرای مترو و ساختمان فعلی امور بین الملل شهرداری اصفهان هم اشاره نموده است.
اما در صفحه های ۳۵۹ تا ۳۶۲ در کتاب «یاد یاران۲؛ عکس ها و نامه ها خود حکایت می کنند» که تألیفی از عبدالحسین سیف الهی، معاون عمرانی سابق استانداری اصفهان است، مشروح نامه ای از این مقام مسئول انتشار یافته که آنرا در تاریخ نهم اردیبهشت ماه ۱۳۷۴ و در پاسخ به نامه مورخ دوم اردیبهشت ماه سال ۷۴ نوشته عبدالله کوپایی، رئیس وقت نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان نگارش و تنظیم کرده است.
در بخش هایی از این نامه آمده است:
«حضرت عالی در جریان بوده اید و در زمان معاونت عمرانی خودتان دوستان اوایل انقلاب که بعضاً امروز شهیدند و شمع محفل بشریت اند در این مکان بمب گذاری نمودند به سبب سوابق بسیار بد و نامطلوب و ناشایست که همه علمای متعهد اصفهان و همه مردم متدین و انقلابی شهر از این بنا می گفتند و خواستار تخریب آن بودند و بنا بر این در سال ۵۹ و ۶۰ باردیگر این محل به دست مردم و در زمان مسئولیت جنابعالی در دست تخریب قرار گرفت و یادشان به خیر دوستان شهیدمان که با چه حرارتی موارد را مطرح می نمودند و همه بر تأیید حرکتشان بودیم. این محل که امروز بعنوان میراث فرهنگی مطرح نمودید میراث همه رذایل انسانی و محل همه جریانات غیرشرعی و غیراصولی شهر شهیدان بوده و کسی در این ۱۷ سال پس از انقلاب جرئت و جسارت حتی تعمیر و مرمت آنرا پیدا نکرد، باآنکه بعضاً مصالح و مواد ساختمانی خالی می شد، ولی همیشه علمای شهر با دید و بصیرت خاصی جلوی کار را مانع بودند و یادآور همه ننگ تاریخ بهره برداری رژیم منحوس گذشته از این محل را داشتند و بهرحال در تمام طول این مدت سبب ننگ و نفرت مردم و علما و متدینین شهر بوده است.
به دلیل عدم تعمیرات این مکان همیشه مایه ننگ میراث بود، چون محل زباله دانی در بازار و مردم و کسبه محل بود و در هیچ زمانی نبود که این محل سبب افتخار باشد و به سبب خرابی در کنار مجموعه پرارزش و ثبت شده میدان نقش جهان و مساجد موجود امام و شیخ لطف الله و کاخ عالی قاپو و سردر قیصریه و همه و همه زیبایی های این بناها بر هر اصفهانی ننگ بود که بازدیدکنندگان به این محل می رسیدند و می گفتند این چه بنایی است و شاید مایه نفرت و سبب سؤال از مسؤلان نظام و زیر سؤال بردن مسؤلان بود که چرا این طور رهاشده است. اگر میراث فرهنگی این بنا را یک اثر می دانست خوب بود در طول تعمیرات اساسی و در ۱۷ سال یک کار جدی و مثبتی روی بنا انجام می دادند و نه این که رها نماید و حتی یک ریال در بودجه میراث برای بازسازی در طول این مدت منظور نشده است و اگر شده حداقل مسؤلان استان که هم حضرت عالی مدتی مسئول بودید و هم بنده حقیر و هم عزیزان دیگر سراغ ندارند و نداریم.
حضرت عالی هتک حرمتی به حریم میراث فرهنگی بیان فرمودید، اگر میراث صاحب و متولی این مساله بوده مگر خواب بوده و مگر حفظ و حراست بناهای تاریخی به عهده این سازمان و اداره نیست و مگر پرسنل آن حقوق و دستمزد نمی گیرند که یک جریان اتفاق بیفتد تا سازمان نظام مهندسی که سازمانی غیر اداری و تخصصی است برای آنان متولی و صاحب نظر گرد دو اگر امروز یک کار خلاف صورت گیرد باز مسؤلان استان باید جوابگو باشند یا مسئول اول و شخص متولی آن سازمان باید استعانت و کمک بخواهد و با توجه به این که به مسؤلان سازمان مذکور این جانب هشدارهای مساله را داده بودم و حتی اقداماتی در این مورد به عمل آورده بودند و برای ساختمانی که بیشتر از ۸۵ درصد آن به قول و نوشته کارشناسان سازمان میراث فرهنگی خراب و اصولاً غیرقابل تعمیر بوده و باید جداً اگر هم قرار بر حفظ می بود، نوسازی جدی و ریشه ای می کردند و ساختمانی که به صورت حمام بوده حضرت عالی برای یک مرتبه هم که شده بهتر بود بازدید می کردید و می دیدید که اصلی ترین رقبات آن نابود و هنوز پل آهنی عبور عابر پیاده روی آن قرار دارد قبلاً خراب شده بوده و در زمان شاه اصلی ترین مکان تخریب شده بوده است.
آیا حضرت عالی این مکان را مقدس می دانید یا خانه امام جمعه اصفهان دیواربه دیوار مسجد جامع اصفهان را که در زمان حضرت عالی تخریب شد و آب از آب تکان نخورد. آیا منزل امام جمعه و نزدیک به بنایی که موزه تاریخ تمدن اصفهان و موزه تاریخی بنایی از زمان سامانیان تا عصر حاضر است مهم تر است یا این بنای ۸۵ درصد تخریب شده به قول و نوشته مسؤلان و کارشناسان خبره سازمان میراث فرهنگی. از طرفی امام راحل و عزیزمان می فرمایند اگر صلاح بود مسجد در خیابان و طرح دولت قرار گیرد مسجد را دولت می تواند خراب کند و اگر دولت صلاح بداند هر اقدامی می تواند برای حل مشکل مردم بنماید و مگر مردم با نظام مقدس ما جدایی پیداکرده اند که علمای شهر با اتفاق رای بر عدم نوسازی می دهند و همه حتی یک ریال هزینه برای این بنا را غیرشرعی می دانند، آن وقت ما دم از هتک حرمت به میراث فرهنگی می زنیم. آیا میراث فرهنگی مسجد جامع است یا حمام خسرو آغا، آیا مسجد امام، میدان امام، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع زواره، مسجد جامع نائین و هزاران اثر باارزش ملی و فرهنگی و مذهبی ما است یا یک حمام که همه رذایل انسانی را یادآور است. آیا مگر چهارشنبه سوری میراث و روزی در آئین ایرانی ها نبوده، ولی چرا امروز با عید نوروز موافقت ولی با چهارشنبه سوری مخالفت می نماییم، آیا اثرات خوب و بد آیا ارزش های خوب و بد و میراث خوب و بد منظور نباید باشد و آیا این سؤالات بر هر متدین و فردی سؤال برانگیز نیست. آیا اگر امروز میراث فرهنگی پولی داشته باشد باید خرج این بناهای مذهبی و میراثی بشود یا خرج اثرات و بناهای بدنام و آیا اصولاً بودجه های ما تکافوی این دریای بی انتهای اثرات نفیس و پرارزش اصفهان را می نماید یا نه.»
با توجه به این نامه و در ادامه ی پرداختن به مبحث حمام خسرو آغا بر آن شدیم تا با عبدالله کوپایی، رئیس سابق نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان دراین باره گفتگو نماییم. گفت وگویی تلفنی که در آن علاوه بر حمام خسرو آغا به برخی موارد دیگر هم پرداخته شد.
عبدالله کوپایی صحبت خود در رابطه با این نامه را این طور شروع می کند:
من آن موقع مدیرمسئول ماهنامه دانش نما بودم که متعلق به نظام مهندسی ساختمان اصفهان بود و هم زمان هم استاندار استان چهارمحال و بختیاری بودم. نسخه ای از آن نامه ندارم، اما من به نام رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان اصفهان خیلی بیشتر از یک نامه نوشتم، حتی به مقام معظم رهبری و ریاست جمهوری وقت یعنی آقای هاشمی رفسنجانی نامه نوشتم؛ این نامه هم که شما می گویید خطاب به آقای جهانگیری، استاندار وقت اصفهان نوشتم و او نامه را به آقای مهندس سیف الهی که آن زمان معاون عمرانی وقت استانداری اصفهان بود ارجاع داد.
آقای جهانگیری هیچگاه جواب شما را نداد؟
یادم نمی آید.
چرا نامه نگاری می کردید؟
این نامه ها اعتراض من به استانداری وقت و شهرداری درمورد تخریب حمام خسرو آغا بود.
به نامه های شما پاسخی داده شد؟
یادم نمی آید که پاسخی داده شد یا نه. می دانید... تا آنجایی که در ذهنم است آقای سیف الهی رفته بود از یک روحانی شناخته شده، دستخطی گرفته بودند که در این حمام کارهای فسادآمیز انجام می شده و خوب شد که خراب شده است. چنین بحث هایی بود. البته خیلی سال قبل و من درست به یاد ندارم، اما از یک سری روحانیون ازجمله آیت الله طاهری، امام جمعه وقت اصفهان هم دستخط گرفته بودند، حاج آقا کمال فقیه ایمانی را هم دقیقا یادم است.
اعتراض شما این بود که این بنا نباید تخریب شود؟
بله یک بنای تاریخی بود و نباید تخریب می شد.
شما داخل حمام خسرو آغا را دیده بودید؟
نه من نرفته بودم.
به یاد دارید که ماجرای تخریب حمام خسرو آغا به چه علت اتفاق افتاد؟
در ذهنم است هدف این بود که این حمام خسرو آغا حفظ شود و خیابان استانداری از دو طرف ادامه پیدا کند، یعنی کمی از سوی بانک سپه و کمی از سوی بانک ملت گرفته شود و تقریبا فلکه مانندی ایجاد شود تا حمام خسرو آغا با توجه به این که حمامی تاریخی بود حفظ شود، منتهی بهر دلیلی دیگر که من پس از سال ها یادم نیست تخریب شد و نمی دانم آقای سیف الهی تا چه اندازه نقش داشت، شهردار وقت چقدر و شهردار منطقه چقدر نقش داشتند، ولی بهرحال حمام خسرو آغا را شبانه خراب کردند.
بعدها در این خصوص چه واکنشی از سوی استانداری و شهرداری وقت دیدید؟
یادم نمی آید.
بنایی مانند حمام خسرو آغا با فرض فساد، آیا باید تخریب می شد؟
به هیچ وجه.
بیست و سوم تیرماه سالجاری برای مهندس سیف الهی بزرگداشتی گرفته شد و شما هم رئیس ستاد برگزاری این مراسم بودید!
من شخصاً چون حداقل چهل و اندی سال است که با مهندس سیف الهی آشنا هستم و محسنات زیادی از او سراغ دارم، ولی این قضیه که اگر ایشان به هر نحوی در تخریب حمام خسرو آغا نقش داشته باشد را بعنوان یک خطای بزرگ از ایشان می دانم.
ضمن این که زمانی که من عضو دوره اول شورای شهر اصفهان بودم و ریاست کمیسیون عمران شورا را به عهده داشتم و آقای دکتر ساسان هم رئیس کمیسیون اقتصادی شورای شهر اصفهان بود آگاه شدیم که کارخانه صنایع پشم که متعلق به خیریه همدانیان بود و آن موقع مهندس سیف الهی رئیس هیئت مدیره این خیریه بود را فروخته اند و بسیاری از ساختمان های آنجا را خراب کردند و می خواهند یک ساختمان تاریخی که وسط آنجا است و قدمت صدساله داشت را هم خراب کنند. من به اتفاق آقای دکتر ساسان برای بازدید به آنجا رفتیم و یک درگیری لفظی با آقای مهندس سیف الهی پیدا کردیم. ما گفتیم آقای مهندس این ساختمان را نباید خراب کنی، اما آقای مهندس سیف الهی گفت من خودم پشت بلدوزر می نشینم و اینجا را خراب می کنم، من هم گفتم من جلوی بلدوزر می خوابم و نمی گذارم خراب بکنی. بالاخره خراب نشد و مدتی شورای شهر آنجا مستقر بود و الآن هم مثل این که امور بین الملل شهرداری آنجا مستقر است، یعنی یک ساختمان تاریخی وسط یک سری آپارتمان حفظ شد.
یک مورد دیگر هم سردری بود که نگذاشتیم آنرا خراب کند، یعنی از سه و سه پل که وارد چهارباغ بالا می شوید کنار ایستگاه مترو یا در واقع کنار گز کرمانی یک سردر قدیمی است که جلوی تخریب آنرا هم گرفتیم.
ولی بعد خیلی جاهای دیگر خراب شد، مثل کارخانه زاینده رود و کارخانه شهناز که به بافناز تبدیل و بعد هم خراب شد و هنوز به صورت زمین بایر است و این که می خواهند آنرا چه کار بکنند را نمی دانم. درهرصورت در اصفهان از این موارد زیاد است و مواردی هم بود که حفظ شد مثل حمام جارچی باشی.
شما از محسنات مهندس سیف الهی حرف زدید، او چه محسناتی داشت؟
او در اصفهان و ایران و خارج از ایران کارهای عمرانی بسیار زیادی کردند و باقیات صالحات زیادی از خودش باقی گذاشت. اوایل پیروزی انقلاب من معاون عمرانی استانداری اصفهان بودم و او لطف کرد و قبول کرد قائم مقام من شد و خیلی از پروژه هایی که پیش از پیروزی انقلاب شروع شده بود، ولی به سبب اعتصابات نیمه کاره مانده بود را با تشکیل یک ستاد، آنها را ادامه داد و پروژه ها را راه اندازی نمود. در شروع کار فولاد مبارکه کمک های مختلفی کردند، اول پیروزی انقلاب در مورد آهن و سیمان قحطی بود و آقای سیف الهی ستادها و کمیته های مختلفی تشکیل داد و اقدامات زیادی کرد تا سیمان بیاید و مردمی که می خواستند خانه بسازند تحت نظر آقای سیف الهی بعنوان قائم مقام معاون عمرانی استانداری کار خویش را انجام دهند و پروانه ساختمان و آرماتور بگیرند. وقتی که من سرپرست استانداری شدم و مدتی استاندار اصفهان بودم، آقای سیف الهی کماکان معاون عمرانی بود، در زمان استانداریِ آقای کرباسچی هم معاون عمرانی بودند، زمان استانداریِ سید جعفر موسوی و زمان آقای جهانگیری هم معاون عمرانی بود و درمجموع چند دوره مختلف معاون عمرانی استانداری اصفهان بود و در مناطق محروم اصفهان کارهای زیادی انجام داد، یکی از خدمت هایش اتوبان بین اصفهان و کاشان است که با همت او آغاز شد و یکی دیگر هم پروژه مصلا اصفهان بود، ضمن این که مدت ها عضو هیئت مدیره و مدیرعامل متروی اصفهان بود.
اما مصلا یا مترو، پروژه های قابل دفاعی نبود؟! متأسفانه مترو از چهارباغ عبور کرد! و طبق صحبت های آن زمان که از شما و آقای سیف الهی منتشر گردید هردو با عبور مترو از چهارباغ موافق بودید! چرا؟ بناهای تاریخی آن محدوده ازجمله مدرسه چهارباغ و البته سی وسه پل با خطر مواجه گشتند و حتی اجازه جستجوهای دیرینه شناسی در چهارباغ داده نشد!
مسیر مترو مصوب شد که از کنار چهارباغ عبور کند و از همان محل هم عبور کرد و تا من زنده هستم این را تعهد می کنم که عبور مترو از چهارباغ مطلقاً هیچ نوع خطری نه برای مدرسه چهارباغ و نه برای سی وسه پل و هیچ بنای دیگری نداشته و نخواهد داشت.
اما متخصصان میراث فرهنگی نظر دیگری دارند؟
با توجه به عدد و رقم و سوابق لرزه نگاری های دقیقی که انجام شده هیچ اثری برای مدرسه چهارباغ و سایر بناها ندارد و نداشته است.
چرا همان زمان اجازه ندادید که متخصصان نظرشان را اعلام کنند؟
مطلقاً جلوی نظری گرفته نشد و همه این ها بالاخره با موافقت میراث فرهنگی انجام شد.
اما شورای ترافیک رای داد که مترو نباید از چهارباغ عبور داده شود چرا توجهی نشد؟
نهایتاً تصویب گردید که از حاشیه چهارباغ عبور کند و از حاشیه غربی چهارباغ عبور کرد.
آن زمان مسئولیت شما چه بود؟
من رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان و عضو هیئت مدیره قطار شهری بودم.
آقای سیف الهی چطور؟
در مقطعی معاون استاندار و یک مقطع هم عضو هیئت مدیره و مدیرعامل مترو بود.
آن زمان که مترو از کنار سی وسه پل عبور کرد، شما مدیرعامل قطار شهری بود یا مهندس سیف الهی؟
آن مقطع تا جایی که در ذهنم است، نه ایشان مدیرعامل بود و نه من عضو هیئت مدیره قطار شهری بودم.
اما زمانی که از چهارباغ عبور کرد هر دو چنین مسئولیتی داشتید؟
بله در زمان او عبور مترو از چهارباغ شروع شد، ولی وقتی مترو به سی وسه پل رسید مدیرعامل عوض شد. من خودم آن موقع مصاحبه کردم و از عبور مترو از چهارباغ دفاع کردم و هنوز هم اعتقاددارم که کار درستی بود و اگر از شمس آبادی می رفت مشکلات زیادی برای مردم به وجود می آورد.
چه مشکلاتی؟
اگر مترو از شمس آبادی عبور می کرد هم بهره برداری را خیلی به عقب می انداخت و هم سرعت خط یک را کم می کرد و هم زمان رسیدن را طولانی تر می کرد، چون از چند منحنی باید عبور می کرد و زمان بیشتر می شد.
در مورد راه اندازی ساختمان استانداری هم آقای سیف الهی دخیل بود؟ خانه های تاریخی هم آنجا تخریب شدند.
ساختمان استانداری که جدید ساخته شد را بله آقای سیف الهی ساخت، اما بعید می دانم آنجا ساختمان تاریخی بوده باشد. من اول پیروزی انقلاب، معاون استاندار اصفهان بودم و محل استانداری پشت استانداری فعلی بود، یعنی در خیابان استانداری که الآن موزه هنرهای معاصر است که در اختیار شهرداری قرار دارد، ما در آن محل مستقر بودیم، ولی آن موقع که آقای سیف الهی راه اندازی ساختمان فعلی استانداری را شروع کرد، اطلاعی ندارم که آنجا ساختمان تاریخی داشته یا نه، اما یادم است که ما سال ۴۱ و ۴۲ و ۴۳ به مدرسه سعدی می رفتیم و آن موقع این محل یک زمین فوتبال بزرگ بود و من یادم نیست آن محل بنای تاریخی داشته باشد.
آقای آرمان پناه، مشاور سابق استاندار و سرپرست اسبق دفتر عمران امام(ره) پیشتر گفتند که آقای سیف الهی بلدوزری عمل می کرد، نظر شما چیست؟
در مورد بلدوزری عمل کردن آقای سیف الهی، من با نظر آقای مهندس آرمان پناه موافقم. در همین اقدامات بلدوزروار بود که بعضی وقت ها ممکن بود اشتباهاتی رخ دهد؛ یکی از آنها این بود که اگر ایشان در تخریب حمام خسرو آغا مقصر بوده، نتیجه همین اقدامات بلدوزر وار بوده است، حمام خسرو آغا احتمال زیاد بدون توافق آقای سیف الهی خیلی بعید بوده که خراب شود و یکی هم همین کارخانه صنایع پشم بود که آقای سیف الهی رئیس هیئت مدیره خیریه همدانیان بود آنرا به یک پیمانکار دادند و درنتیجه آن آپارتمان های مسکونی زیادی کنار چهارباغ بالا بوجود آمد، درحالی که می توانست بعنوان یک محل تفریحی و فرهنگیِ عمومی برای شهر اصفهان تبدیل گردد، ولی به این صورت انجام دادند. البته کارخانه هیئت مدیره داشت و آقای سیف الهی رئیس هیئت مدیره بود، وقتی اکثریت هیئت مدیره تصویب می کردند او هم فقط یک رای داشته است، اما آقای سیف الهی مُصر بود که ساختمان صدساله موجود در وسط این کارخانه هم خراب شود که الحمدالله جلوی آن گرفته شد؛ اما وی در مناطق محروم استان کارهای بلدوزریِ خوبی انجام داد. در مورد حمام خسرو آغا هم هیچ دادگاهی تشکیل نشد و هیچ جایی هم ثابت نشد که نقش آقای سیف الهی و شهردار اصفهان و شهردار منطقه در تخریب شبانه این حمام چه بود. قطعی بودن را وقتی میتوان اظهار داشت که دادگاه تشکیل می شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب