طی یادداشتی مطرح شد؛
یک رابطه مهم بین میراث فرهنگی، موزه و گردشگران
لذت سفر: کیفیت میراث فرهنگی ایران از دید هنری و علمی، ذوق هنری گردشگران را سیراب می کند و روح خسته از زندگی مدرن آنها را حیاتی باردیگر می بخشد.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ فضل اله زرین جویی رییس میراث فرهنگی و صنایع دستی معاونت گردشگری منطقه آزاد کیش طی یادداشت نوشت: واژه گردش و سیر و سیاحت در ادبیات ایرانیان از واژه های بسیار عمیق و پر تکرار محسوب می شوند. از نظر تاریخ فرهنگی ایران؛ گردشگری پیش از هر عنوان دیگری یک پدیده فرهنگی و انسانی است که برای اثبات این مطلب در قالب چند نکته به آن اشاره می کنیم:
نکته اول وجه انسانی و علمی سیر و سیاحت بصورت بسیار عمیق و برجسته در زندگی و آثار علمی و ادبی اندیشمندان و شاعران حکیم ایران، مانند ابوریحان بیرونی، سعدی، ناصرخسرو قبادیانی، خاقانی، ابوالحسن خرقانی و امثال ایشان مطرح گردیده است، شاید بتوان ابوریحان بیرونی را نخستین و یا دست کم از نخستین دانشمندانی دانست که گردشگری را با انگیزه هایی علمی و مردم شناسانه تجربه کرده است و حاصل این تجربه را در کتاب التحقیق ما للهند (تحقیق درباره ی آن چه که در هند است که منظور فرهنگ و آداب و رسوم و جغرافیای مردم هند است) به نگارش در آورده است.
اکنون پس از هزار سال از کاری که ابوریحان بیرونی انجام داده است پژوهشگران درباره ی جنبه مردم شناسانه گردشگری به تحقیق می پردازند. سفر نامه ناصرخسرو نیز مثال برجسته دیگری در همین زمینه است.
وجه انسان شناسانه گردشگری در شعر معروف خاقانی به خوبی نمایان است:
هان ای دل عبرت بین از دیده عبر کن هان_ ایوان مدائن را آئینه عبرت دان که از نظر خاقانی گردشگری راهی برای تماشای تاریخ بشر است و درک ماهیت زمان و آن چه که زمان بی اعتباری آنرا آشکارا جلوی دیدگان انسان های تیزبین به نمایش می گذارد که گردشگری می تواند زمینه مناسبی برای یادگیری و درک عمیقی از عبرت باشد گویی انسان داستان زندگی خودرا به نظاره می نشیند و با آن هم ذات پنداری می کند.
و همین طور در وجه اخلاقی و در تکریم توریست که شیخ ابوالحسن خرقانی با بیان «هر که در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید چه آنکه به درگاه باری تعالی به جان ارزد، البته بر خوان ابوالحسن به نان ارزد»
نکته دوم تاکید فراوان شاعران ایرانی به وجه روان شناسانه گردشگری تا جایی است که اشعار ایشان دراین زمینه بصورت روزمره ضرب المثل مردم این سرزمین است مانند این شعر از سعدی شیرازی که: بسیار سفر باید تا پخته شود خامی _ صوفی نشود صافی تا در نکشد جامی.
چنانکه از نظر سعدی شناسان یکی از علل موفقیت سعدی شیرازی در نوشتن آثاری بزرگ مانند کتاب گلستان، سیر و سیاحت او و نظر در آداب و رسوم و فرهنگ ملل مختلف بوده است.
نکته سوم پیوند واژه سیر و سیاحت با اصطلاح سیر و سلوک شاید قوی ترین وجه گردشگری را در تاریخ فرهنگ ما رقم می زند.
شاهکار ادبی جهانی، منطق الطیر عطار نیشابوری، در قله این پیوند گردشگری با سیر و سلوک درونی انسان می درخشد و عطار در قالب رمزی، مرغانی که هفت شهر عشق را سفر می کنند تا به ملاقات سیمرغ افسانه ای برسند مدلول بسیار عمیق تری از سیر و سیاحت و سفر را به نمایش می گذارد چنانکه بعداً مولوی درباره ی این اثر عطار چنین سروده است که:
هفت شهر عشق را عطار گشت. ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم.
بنابراین می توان گفت در فرهنگ ما دو نوع از سفر و گردشگری همیشه مطرح بوده است که مفاهیم هر کدام از این دو نوع سیر و سفر در دیگری راه پیدا کرده و در نهایت به یک ترکیب رسیده است، سیر و سیاحت بیرونی که حالا با عنوان جهانگردی و گردشگری نامیده می شود و سیر و سیاحت درونی که به عنوان سیر و سلوک مشهور است دانشمندان و حکیمان و شاعران این سرزمین درباره ی ارزش هر دو گونه سفر و پیوند این دو با هم نوشته و سروده اند و از نظر فرهنگ این سرزمین به هیچ وجه این دو را نباید بغیر از هم دید چونکه این انسان است که موضوع هر دو است و همه چیزهای دیگر با او مفهوم می یابد.
بدون شک ما به عنوان فرهنگ ایرانی، برای یک جهانگرد و توریست که سیر و سفر را با تمامی مزایای مادی و معنوی اش دنبال می کند زمینه های تاریخی و فرهنگی بسیار غنی و عمیق در اختیار داریم که چند نمونه از آنرا ذکر کردیم.
بی تردید هر ملتی دارای یک هویت جمعی است که به وقت شناساندن خود به دیگران از این هویت جمعی کمک می گیرد. این هویت جمعی در حقیقت شناسنامه یک ملت است و ملتی که شناسنامه نداشته باشد جایگاهی مهم نزد دیگر ملل ندارد این هویت جمعی همان چیزی است که حاصل حرکت تاریخی و رشد وی در ابعاد مختلف مادی و معنوی است.
اگر یک ملت را به یک انسان تشبیه نماییم این هویت جمعی به مثابه حافظه اوست چنانکه روانشناسان معتقدند بین حافظه انسان و هویت او نسبت مستقیمی وجود دارد انسانی که حافظه نداشته باشد بدون شک آینده ای نیز ندارد چونکه وی در زمان متوقف می شود و ارتباط خودرا با تجربه پیشین خود از دست می دهد.
موزه ها و اماکن تاریخی و بطور کلی میراث فرهنگی ما، همان حافظه تاریخی ماست که سرمایه پیشرفت ما در آینده است. ایران به اعتراف دوست و دشمن دارای یک حافظه تاریخی بسیار غنی است که می تواند در صورت قدر دانستن آن، زمینه ساز تمدنی پویا در آینده باشد. هر ملتی نمی تواند موزه داشته باشد مگر این که دارای تاریخ مهمی بوده باشد. این که ما از این امکان برخورداریم و آثار تاریخی ما در با اهمیت ترین موزه های دنیا به معرض نمایش گذاشته می شود بدین مدلول است که تاریخ مهمی نیز داشته ایم.
این اهمیت تاریخی ما بواسطه نبوغ ایرانیان در حوزه های مختلف علم، هنر، سیاست، معماری، و.. بوده است. تا جایی که در مقاطعی مهم از تاریخ منجر به ایجاد تمدن و درخشش آن در کنار باقی تمدن های بزرگ شده است. موزه های ما باید با این دیدگاه که حافظه تاریخی یک ملتی متمدن و مهم در تاریخ اند نقش خودرا به خوبی بازی کنند و علاوه بر این که جایی برای گذران اوقات فراغت مسافران باشد بلکه منبعی برای احیا و باز زنده سازی فرهنگی ایران نیز باشند.
بنابراین می بایست علاوه بر استفاده از روش های معمول سنتی و فقط اشیا محور، با زبانی جدید و استفاده از تکنولوژی های جدید و با روشی آموزش محور، روایتگر تاریخ و فرهنگ باشیم و اهتمام نماییم تاریخ گذشته را بازنمایی و ابهامات فراوانی که از تاریخ و تمدن در ذهن بازدید کننده وجود دارد را برطرف نماییم. توریستهایی که سالانه وارد ایران می شوند خیلی از ایشان انسان های کنجکاوی هستند که درباره ی تاریخ و تمدن ایران مطالعه داشته اند یا بوسیله رسانه های تصویری مطالبی دیده و شنیده اند و الان با حضور در این سرزمین در جستجوی واقعیت های دیده ها و شنیده های خود هستند.
آن نکته اساسی که مطلوب این گردشگران کنجکاو است، کیفیت میراث فرهنگی ایران از دید هنری و علمی است که ذوق هنری آنها را سیراب کند و روح خسته از زندگی مدرن آنها را حیاتی باردیگر ببخشد.
بعضی از متفکرین معتقدند که انسان غربی وقتی وارد دنیای شرق می شود گویی دنبال گذشته از دست رفته خودش است در هر صورت اگر انسان غربی در شرق هویت خودش را جست وجو می کند بدین معناست که در شرق هنوز زمینه معنایابی در هنر و زندگی مردمانش وجود دارد و می تواند مایه امیدواری باشد که البته میراث فرهنگی ما نیازمند به امکاناتی است که مدیران و برنامه ریزان فرهنگی ایران، باید به آن بیندیشند و برای آن طراحی های جامع و علمی داشته باشند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب